Protocol မ်ားအေၾကာင္း

website လိပ္စာတစ္ခုကို ၾကည္႔မယ္ဆိုရင္ ဥပမာ - http://www.google.com အဲဒီလိပ္စာမွာ ေ႐ွ႕က http ဆိုတာက hyper text rtansfer protocol ရဲ႕ အတိုေကာက္ျဖစ္ပါတယ္ ။ protocol ဆိုတာက a set of rules and formats လို႔ေျပာၾကပါတယ္ ။ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြကို စုစည္းထားျခင္းလို႕ေျပာႏိုင္ပါတယ္ ။

ဘယ္လို စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြလည္း ဆိုရင္ေတာ့ data အပို႔အယူလုပ္တဲ့အခါမွာ လိုက္နာရမယ့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို ေျပာတာပါ ။

protocol ေပါင္းေျမာက္ျမားစြာ႐ွိပါတယ္ ။ အင္တာနက္ website ေတြကိုၾကည္႔တဲ့အခါမွာသံုးရတဲ့ protocol က http ပါ။ hyper text transfer protocol ဆိုေတာ့ hyper text မ်ားေျပာင္းေ႐ြ႕သယ္ယူရာတြင္ သံုးရေသာ protocol ေပါ့။ hyper text ဆိုတာက ႐ုိး႐ုိး text ေတြမဟုတ္ဘဲ link ပါတဲ့စာသားေတြကို hyper text လို႔ေခၚပါတယ္ ။ အားလံုးသိတဲ့အတိုင္း webpage တိုင္း webpage တိုင္းမွာ link ပါတဲ့ text ေတြ႐ွိတာပဲမဟုတ္လား။

http ျပီးေတာ့ အခုေနာက္ပိုင္း အသံုးမ်ားလာတဲ့ protocol ကေတာ့ https ပါ။ https ရဲ့အ႐ွည္က hyper text transfer protocol over secure socket layer (ssl) ပဲျဖစ္ပါတယ္ ။ ssl ပါတဲ့ http ပါ ။ ssl က ဘာလုပ္ေပးႏိုင္သလဲဆိုေတာ့ encryption/decryption လုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ encrypt လုပ္တယ္ဆိုတာက ျမန္မာလိုေျပာရင္ ၀ွက္စာလုပ္တာေပါ့ ။ ဥပမာ ကြန္ပ်ဳတာ A ကေန ကြန္ပ်ဳတာ B ဆီကို abc ဆိုတဲ့စာသားေလးကိုပို႔မယ္ဆိုပါစို႔။ ဒီအတိုင္း႐ုိး႐ုိးတန္းတန္းပို႔မယ္ဆိုရင္ ကြန္ပ်ဳတာ A ကေန ကြန္ပ်ဳတာ B ဆီကို မေရာက္ခင္ၾကားမွာ တတ္တဲ့သူတစ္ေယာက္က ခိုးယူလို႔ရပါတယ္။ encrypt လုပ္ၿပီးပို႔မယ္ဆိုရင္ ခိုးယူ၍ရခဲ့ရင္ေတာင္မွ ဖက္လို႔ရမွာမဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ abc လို႔တိုက္႐ိုက္မပို႔ပဲ abc ဆိုတဲ့စာလံုးသံုးလံုးၾကားမွာ 123 ထည့္ၿပီး ပို႔မယ္၊ ဒါဆိုရင္a1b2c3ျဖစ္သြားျပီ။ ၿပီးေတာ့မွ ကြန္ပ်ဳတာ B ကို မင္းငါပို႔တဲ့ data ရတဲ့အခါမွာ 123 ကိုဖယ္ၿပီးမွ လက္ခံလို႔ေျပာထားလိုက္မယ္။ ၾကားကေနေဖာက္တဲ့သူကေတာ့ a1b2c3 ဆိုတာကို နားလည္မွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဒါက ဥပမာ အေနနဲ႕ေျပာတာပါ ။ တကယ္တမ္း encrypt လုပ္နည္းမ်ားစြာ႐ွိၿပီး အဲဒီ encrypt ကိုျပန္လည္ျဖည္ျခင္း decrypt လုပ္ဖို႔ရာ အေတာ္ခက္ခဲပါတယ္။

https protocol ကို login လုပ္ရတဲ့ website ေတြမွာ အသံုးမ်ားပါတယ္။ user ေတြ ႐ိုက္ထည့္တဲ့ login name နဲ႔ password ေတြ လံုျခံဳမႈ႐ိွေစဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ Gmail ဟာ https ကိုသံုးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ႐ိုက္ထည့္လိုက္တဲ့ username နဲ႔ password ကို ၾကားကေန ခိုးယူလို႔မရႏိုင္ပါဘူး။

ေနာက္ Internet မွာ အသံုးမ်ားတဲ့ protocol ကေတာ့ ftp ပါပဲ။ file transfer protocol ျဖစ္ပါတယ္။ ဖိုင္ေတြ ေ႐ြ႕ေျပာင္းလို႔ရေအာင္ အထူးတလည္ တီထြင္ထားတဲ့ protocol ပါ။ website တိုင္းကို ftp နဲ႔ access လုပ္လို႔ရပါတယ္။ ftp://www.google.com ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ ftp ကိုသံုးတဲ့အခါမွာ authorized person မွၾကည့္လို႔ရပါလိမ့္မယ္။ free ဖြင့္ေပးထားတဲ့ ftp site ေတြလည္း ႐ွိပါတယ္။ ftp နဲ႔ site ေတြကို ၾကည့္တဲ့အခါမွာ စာေတြပံုေတြကိုျမင္ရမွာမဟုတ္ဘဲ PC မွာ My Computer ကိုဖြင့္လိုက္သလိုမ်ိဳး file ေတြ folder ေတြကိုပဲျမင္ရမွာပါ။